De inhoud is belangrijk, niet de vorm!

Beste vrienden,

Mijn leraar aardrijkskunde heeft me ooit verteld hoe hij, kort na zijn studietijd, met enkele vrienden, met een rugzak en een isolerende slaapmat, op reis was geweest naar India.  Vlak voor hun vertrek was hij nog naar de pastorie getrokken, had daar een leeg blad papier genomen en daarop geschreven: “De drager van dit schrijven mag alles” En dan had hij alle stempels die hij maar kon vinden ook op dat papier afgedrukt: Datumstempel, parochiezegel, waarmerken van een kopie enz...

Hoe groter en bonter, hoe beter.

Met dat blad papier, zo vertelde hij, zijn ze toen in elk park, in elke tempel en in bijna ieder paleis binnengeraakt. Geen mens kon echt lezen wat er op dat papier stond, maar door het indrukwekkende aantal stempels gingen alle wachters in “Geef acht” staan.

Beste vrienden, ik heb al dikwijls aan die aardrijkskundeleraar moeten denken: met branie en bluf kan je de mensen dikwijls overdonderen. Enkele stempels zijn soms voldoende om een schijn van ambtelijke volmacht te geven. Zodra iets er heel officieel uitziet vraagt bijna niemand meer wat er eigenlijk achter steekt.

Maar een stempel is toch alleen maar een stempel. En die heeft niet dezelfde betekenis als de volmacht die hij symboliseert. En een ambtskledij is alleen maar kleding en niet het ambt waarvoor die staat. Ambtskledij, uniformen, stempels en tekens zijn één zaak. Het ambt zelf, de volmacht en de werkelijkheid is een andere. En beide stemmen niet altijd overeen.

Wanneer ge de Toga met het Ambt verwart, en een stempel al gelijkstelt met de volmacht zelf, dan kan het gebeuren dat ge geweldig bedrogen uitkomt. Want wie alleen maar naar de verpakking kijkt en bij uiterlijkheden blijft stilstaan, die loopt het gevaar dat hem het echt belangrijke ontgaat.

Ik denk dat Jezus ons, in het evangelie van vandaag, zeer duidelijk waarschuwt voor dat gevaar. Het gaat hier wel niet om stempels, uniformen of ambtskledij – maar in wezen komt het er wel op neer: Daar waren mensen, farizeeën, die de uiterlijkheden belangrijker vonden dan datgene wat er achter stond. Door al die reinigingsvoorschiften dreigden ze te vergeten dat al die uitwendige wassingen alleen maar een teken en een aansporing waren om zich innerlijk, vanuit het hart, terug op God te richten. Toen de mensen dat uit het oog verloren, hadden ook de reinigingsrituelen, die ze toch zo belangrijk vonden, geen enkele zin meer. En het wezenlijke, het echt belangrijke, was verloren gegaan.

Het teken was verworden tot een ambtskledij, of tot een gestempeld blad zoals dat van mijn leraar aardrijkskunde: in wezen leeg en nietszeggend. En iedereen die er nog een betekenis in zag werd verblind door de schone schijn en misleid door niets dan uiterlijkheden.

Staar u niet blind op dergelijke uiterlijkheden. Laat u niet door de schone schijn misleiden, verliest het echt belangrijke niet uit het oog! Dat zegt Jezus ons in het evangelie van vandaag! En Hij zegt het ons telkens weer! Steeds weer heeft Jezus situaties ontmaskerd waarin rituelen en formaliteiten belangrijker waren geworden dan de inhouden waarvoor ze stonden. Waar de uiterlijkheden voor de mensen belangrijker waren geworden dan de bedoeling van God die er eigenlijk achter school.

Voor Jezus was het altijd heel belangrijk dat het eigenlijk belangrijke, dat de inhoud, niet zou worden verward met de uiterlijke vorm. En vandaag is dat nog altijd zo! Want het gebeurt nu nog steeds, net zoals 2000 jaar geleden, dat mensen aan de uiterlijke vorm en uitwendige tekenen, aan oude gebruiken en lang ingestudeerde rituelen vasthouden, zonder er de betekenis nog van te kennen.

Hoeveel ruzie en hoeveel discussies ontstaan er niet tussen ouders en kinderen, alleen maar omdat men erop staat dat de dingen zo, en geen jota anders, moeten gedaan worden. Dat het altijd zo is gebeurd en dat het anders niet gaat! Hoeveel discussies gaan er niet over dat kinderen die vormen van hun ouders niet meer mee willen of kunnen dragen, hen hopeloos verouderd noemen en hun eigen weg willen gaan. En in wezen gaat het, zowel bij de ouders als bij de kinderen, toch om hetzelfde. Men kibbelt gewoon om vormen, rituelen en uiterlijkheden – zo zeer dat er soms een breuk van komt en men gewoon niet meer met elkaar spreekt. Maar welk gebruik en welke ritus kan er zo belangrijk zijn dat ouders niet meer met hun kinderen spreken!

Niet de uitwendige reinigingsvoorschriften waren voor Jezus van belang, niet het uitwendige wassen, maar wel de echte reiniging, dat wat achter het ritueel schuilgaat, de eigenlijke zin was voor Hem van belang. Die mogen we dan ook nooit uit het oog verliezen.

Mijn leraar aardrijkskunde heeft dergelijk van hun zin ontdane tekenen met sluwheid ingezet – en dat maakte zijn handelen amusant en grappig. Maar wanneer ge u echt, zonder het zelfs te merken,   aan dergelijke uiterlijkheden laat vangen, en er dan ook nog heftig ruzie over maakt, dan is dat gewoon alleen nog maar tragisch.  Amen.